اسباب فقر

الحمدلله و کفي و سلام علي عباده الذين اصطفي، امابعد: امروزه بسياري از مسلمانان از وضعيت اقتصادي و ارتزاق خويش شکايت مي کنند و حتي بعضي ها در کسب معاش و زندگي روزمره خويش چنان در مضيقه و تنگنا قرار گرفته اند که از خوف فقر و تنگدستي براي فرار از آن به کارهاي گوناگون روي آورده اند ولي بازهم با وجود آن همه تلاش و سعي نتوانسته اند زندگي اجتماعي و شخصي خويش را تأمين نمايند و به جاي زراندوزي و ثروت به هلاکت آن و به جاي پيشرفت به پسرفت و افت مالي شديدي مواجه گشته اند.

و اين در حالي است که عده اي از مسلمانان با دوست داشتن تعويذ و گرفتن بعضي از پوسترها و حتي انتخاب بعضي از آيات و نوشتار و نصب آن در مغازه ها ، بازرگاني ها، ماشين ها و محل کسب و کار خويش مي خواهند راه ها و قفل ها و يا به اصطلاح طلسم رزق و روزي را شکسته و درهاي رزق را بر خود بگشايند؛ ولي آيا رزق و روزي با نوشتن تعويذ و غيره در حالي که بويي از اسلام و قرآن نبرده اند و به مفاسد و معاصي مبتلا گرديده اند به وجود مي آيد.

پديده فقر و علل و اسباب      آن

فقر: فقر يک پديده تازه نيست بلکه اين مشکل گريبان گير همه جوامع بشري در طول تاريخ بوده و آن مشکل خطرناکي است که مشکلات ديگر از آن به وجود مي آيد، فقر عامل بسياري از جرم و جنايت هاست و مصيبت هاي زيادي را ببار آورده و مي آورد و انسان را بسوي ارتکاب جنايت ها سوق مي دهد، باعث به هم خوردگي رواني و فکري مي گردد، کانون خانواده را به هم مي زند و آرامش خاطر و اطمينان را از بين مي برد.

فقر پدر گرسنگي، سرچشمه همه شقاوت ها و عامل بزرگ بدبختي و فتنه هايي است که تاثير بدي در زندگي فرد و جامعه دارد که سبب هر فاجعه در زندگي انسان و مصيبتي در کانون خانواده مي باشد ريختن بناي يک ملت  عدم ثبات هم عاملش  فقر است و هر نوع جرايم اخلاقي چون زنا، دزدي، قتل، دروغ، نفاق به اين بيماري مزمن مربوط است.

چنان چه رسول خدا (صلي الله عليه وسلم) از شر آن دعا کرده و به خدا پناه خواسته و او را در رديف کفر قرار داده اند

اللهم إني أعوذ بک من الکفر و الفقر، اللهم إني أعوذبک من عذاب القبر»و در جايي ديگر مي فرمايند:« کادالفقر أن يکون کفرا»بيهقي ج 5 ص 267 باب 43

اثرات منفي فقر

        ا  1-اثر فقر بر عقيده

در اين شکي نيست که فقر اثر خطرناکي بر عقيده و دين انسان دارد، بدون شک بر آن عده از فقراء تلاش گر که براي حل مشکلات اقتصادي شان تلاش زيادي مي کنند، و همچنين بسا اوقات فقر انسان را نسبت به خداوند جل جلاله مشکوک مي سازد مخصوصا در اين موضوع که خداوند متعال مي فرمايد:« وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ ‏»/هود:6

   ا 2-  اثر فقر بر اخلاق و کردار

فقر انسان را به فروختن شراب، گفتن دروغ و شهادت ناحق و اميدواري رهنمون مي کند در حالي که انسان مي داند اعمال مذکور از گناهان کبيره است حتي انسان را به عملي مي کشاند که منافي اخلاق فاضل است و انسان براي رفع گرسنگي خود و فرزندش حاضر مي شود تا از آبرو، عزت و عفت خويش بگذرد. اگر او صبر کند فرزندانش صبر نمي توانند کنند

انسان فقير به ويژه آناني که در کنار ثروت مندان هستند غالبا به عملي دست مي زند که منافي اخلاق نيک و خصلت هاي پسنديده مي باشد. و به خاطر اينکه فرزندان خود را از گرسنگي نجات دهند دست به جهالت مي زنند و آن حضرت (صلي الله عليه وسلم) فرمودند:« خذوا العطاء مادام عطاً فإذا صار رشوه علي الدين فلاتأخذوه و لستم بتارکيه تمنعکم الحاجة و الفقر 

 ف  3- اثرفقر بر فکر و انديشه       

   خطر و اثر فقر تنها بر جانب روحي و خلقي شخص منحصر نمانده بلکه بر فکر و هوش انسان نيز تأثير مي افکند،فقر انسان را از فکر و انديشه سالم محروم مي سازد، زيرا همواره راجع به لقمه نان مي انديشد، در صورتي که توان کامل کردن ضروريات زندگي خود و اعضاي خانواده را ندارد، چطور مي تواند فکر سليم و انديشه درست داشته باشد.

از امام شافعي (رحمه الله) روايت شده است که مي فرمودند: از کسي که در خانه اش آرد ندارد مشوره نخواهيد، زيرا آن شخص در اين حالت فکر پريشان و مشغول دارد. شايد مشوره معقول يا که زاده فکر آرام نتواند بدهد. اين حقيقت را علم روانشناسي نيز به اثبات رسانده است

                   ا 4- اثر فقر بر خانواده

خانواده را فقر با اشکال گوناگون تهديد مي کند و فقر، به تکوين خانواده فقير در راه متاهل شدن جوانان و آنچه را که ازدواج از پرداخت مهريه، نفقه، استقلال اقتصادي، ايجاب مي نمايد، مانع بزرگي است

به همين جهت، قرآن جوانان را به عفت و پاکي و شکيبايي توصيه مي کند تا آن که توانايي اقتصادي را دريافت نمايند. « وليستعفف الذين لايجدون نکاحا حتي يغنيهم الله من فضله»[نور:32] ؛« و بايد به پاک دامني مقيد باشند آناني که نمي يابند اسباب نکاح را تا آن که خداوند از فضل خود ايشان را توانگر گرداند

5اثر 5- اثرفقر بر امنيت جامعه

فقر سلامتي و امنيت جامعه را تهديد مي کند در جامعه که مردم از بدست آوردن لقمه ناني عاجز باشند ديگر اميدي پايدار در آن جامعه نيست. در اين شکي نيست که زير بناي زندگي با سعادت در عنصر طعام و امنيت خلاصه مي گردد در صورت موجوديت آن دو در جامعه ثبات و استقرار متحقق مي شودو مردم زندگي با عزتي به پيش مي برند و امنيت بدون طعام و غذا وجود ندارد. و طعام بدون امنيت موجود نيست و امنيت بدون طعام و غذا وجود ندارد.چنان چه قرآن مجيد در سوره قريش مي فرمايند:« فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِالَّذِي أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ  »/قريش:3

  ا 6-اثر فقر بر استقلال ملت ها

فقر ناشي از کمي منابع و زيادت نفوس مردم باشد در اين حالت امکان دارد که ايشان صبر نکنند،محبت و آسايش خود به خود از جامعه رخت مي بندد. احتمال دارد که فقر انسان را وادار به رهزني کند و خون ا نسان بي گناه را بريزد و آتش فتنه شعله ور شود و آشوب و بي نظمي به ميان آيد. امنيت و آرامش مختل گردد، احتمال دارد دشمنان از فرصت استفاده کرده از فقيران استعانت جسته راه ها را ويران کنند، منازل را منهدم سازند، ترس و وحشت بر مردم چيره شود، مردم به عاقبت بدي روبرو گردند، همين است که روش ها و افکار تخريب کار مزبور در بين فقرا لانه مي کند و از دل بينوايان و ناداران حماسه و شوق دفاع از وطن و مقدسات و مردم آنها دست مساعدت و همکاري دراز نکرده اند که از گرداب هلاکت و بدبختي نجات يابند

و اما اسباب فزوني رزق

اثر تقوي : تقوي يکي از اعمالي است که سبب رشد فکري و عقلاني شده و انسان را از هر نظر مايه خير و سعادت مي گرداند و بر روحيه ، نشاط، کسب، کار و تقدير رزق تاثير مثبت و بسزايي مي گذارد.«ومن يتق الله يجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لايحتسب و من يتوکل علي الله فهو حسبه

آثار استغفار : استغفار سبب وسعت و فراخي رزق مي گردد چنان چه خداوند متعال مي فرمايد:« و أن استغفروا ربکم ثم توبوا إليه يمتعکم متاعا حسنا إلي أجل مسمي و يؤت کل ذي فضل فضله و إن تولوا فإني أخاف عليکم عذاب يوم کبير

صله رحم: در حديثي که از ابوهريره (رضي الله عنه) روايت شده است آنحضرت (صلي الله عليه وسلم) فرمودند: « من أحب أن يبسط له في رزقه و يسنا له من آثره فليصل رحمه» (صحيح بخاري 72/7

توکل: در حديثي از حضرت عمربن خطاب (رضي الله عنه) نقل شده است که  اين چنين مي فرمايد:« لو أنکم توکلتم علي الله حق توکله لرزقکم کما يرزق الطير تغدو خماسا و تروح بطانا» (ترمذي 574/4